Στη λίστα με τις σκοτεινές αλλά εξαιρετικά επιτυχημένες ιδιομορφίες της φύσης, υπάρχει κάτι που πραγματικά σοκάρει με την ευρηματικότητα του.
Είναι γνωστό ότι υπάρχουν μύγες που ειδικεύονται στο να τρέφονται από σωματικές εκκρίσεις νεκρών ή ετοιμοθάνατων μελισσών. Το παράδειγμα είναι απλό: μια αράχνη πιάνει στον ιστό της μια μέλισσα. Η μέλισσα προσπαθεί αγωνιωδώς να ξεφύγει και η μύγα πετά πάνω της για να γευτεί τους νόστιμους χυμούς της, κλέβοντας από το γεύμα της αράχνης.
Αλλά δεν είναι αυτό που εντυπωσιάζει τόσο πολύ. Ή τουλάχιστον δεν είναι το μόνο.
Υπάρχει ένα φυτό που ειδικεύεται στην εξαπάτηση αυτών των μυγών εκπέμποντας από τα άνθη της το ίδιο άρωμα που εκπέμπει μια μέλισσα που πεθαίνει ή αγωνιά να επιβιώσει. Εγκλωβίζει τις μύγες μέσα στο άνθος του για περίπου 24 ώρες χωρίς να υπάρχει τίποτα απολύτως να φάει – ούτε καν γύρη ή νέκταρ. Τις ελευθερώνει μόνο όταν οι μύγες είχαν αρκετό χρόνο να περάσουν από όλα τα μέρη του άνθους ψάχνοντας για τροφή ή για διέξοδο και έχοντας πάρει μαζί τους ένα κολλώδες ‘πακέτο’ σπέρματος του φυτού (που αν δεν γνωρίζατε, τέτοιο υπάρχει μέσα στη γύρη).
Όταν βγαίνουν από το άνθος, αποδυναμωμένες και πεινασμένες, μπορεί σαν ‘χαζές’ να πετάξουν στο επόμενο ‘παραπλανητικό’ λουλούδι μόνο για να παγιδευτούν ξανά. Στη διαδικασία αυτή μπορεί να αφήσουν το κολλώδες αυτό πακέτο, ικανοποιώντας το σκοτεινό και ύπουλο σκοπό των φυτών για επικονίαση και δημιουργώντας νέα άνθη που θα τις παγιδέψουν ξανά στο μέλλον.
Το μεγαλείο της φύσης στο μέγιστο βαθμό.
Το βοτανικό είδος που πρωταγωνιστεί εντυπωσιακά στην παραπάνω ιστορία ονομάζεται Ceropegia sandersonii, γνωστό και ως ‘parachute flower’ λόγω του σχήματος των ανθέων του που μοιάζουν με αλεξίπτωτο.
Το φυτό αυτό είναι αναρριχητικό με καταγωγή από τη Νότια Αφρική και δεν είναι μόνο του σε αυτού του τύπου παραπλανητικές πρακτικές. 4-6% των φυτών (περίπου 15.000 είδη) επιτυγχάνουν την επικονίαση με παραπλανητικές μεθόδους. Ένα από τα πιο διάσημα παραδείγματα είναι μερικές Ορχιδέες που το άνθος τους μοιάζει με θηλυκή μέλισσα, προσελκύοντας έτσι τις αρσενικές μέλισσες.
Η φυσική μίμηση είναι ένας μόνο τρόπος που τα άνθη των φυτών εξαπατούν τα έντομα. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν χημικές ουσίες για να ξεγελάσουν τους επικονιαστές τους. Η απίστευτα χαριτωμένη Ορχιδέα ‘Calypso bulbosa’ που ζει στα βραχώδη όρη πάνω από το Ντένβερ και το Μπόλτερ εκλύει μια δελεαστική μυρωδιά από ψεύτικους ανθήρες και νέκταρ για να προσελκύσει βομβίνους αλλά χωρίς πραγματικό νέκταρ ή γύρη για ανταμοιβή. Και το άρωμα αυτό ποικίλει σε μεγάλο βαθμό από άνθος σε άνθος κάνοντας αδύνατο στο έντομο να συνδυάσει ένα συγκεκριμένο άρωμα με την εξαπάτηση, οδηγώντας το ξανά και ξανά στο ίδιο αποτέλεσμα.
Η Ceropegia δίνει τη δική της αντίστοιχη παράσταση, συνδυάζοντας μοναδικά και περίτεχνα ένα συνδυασμό αρωμάτων αντίστοιχο με αυτό μιας μέλισσας που πεθαίνει και μία ιδιόμορφη παγίδα.
Οι επιστήμονες ήξεραν ότι φυτά του γένους Ceropegia χρησιμοποιούν μεθόδους ‘εξαπάτησης’ για να προσελκύσουν έντομα στα άνθη τους, αλλά δεν γνώριζαν πως ακριβώς το κάνουν. Ήξεραν επίσης ότι τα δίπτερα που συνήθως επικονίαζαν τα άνθη της Ceropegia ήταν κλεπτοπαρασιτικά, δηλαδή έκλεβαν την τροφή τους από άλλα ζώα, με το να τρέφονται από εκκρίσεις υγρών του σώματος εντόμων που ήταν ετοιμοθάνατα ή είχαν πεθάνει.
Μόνο τα θηλυκά από τα δίπτερα αυτά (συχνά του είδους Desmometopa) είναι κλεπτοπαρασιτικά (όπως στα κουνούπια που μόνο τα θηλυκά ρουφούν αίμα), επειδή χρειάζονται την πρωτεΐνη από αυτές τις εκκρίσεις για να δημιουργήσουν αυγά. Οι επιστήμονες είχαν υποθέσει ότι αυτά τα κλεπτοπαρασιτικά δίπτερα χρησιμοποιούσαν πτητικές οσμές (γνωστές και ως alarm pheromones) που εκλύονται από παγιδευμένες μέλισσες, κάτι που υποδηλώνει ότι η Ceropegia μπορεί να μιμηθεί την έκλυση τέτοιων οσμών.
Οι επιστήμονες υπέθεσαν ότι αν τα άνθη της Ceropegia μιμούνται την ‘τροφή’ των δίπτερων Desmopetopa, τότε τα άνθη της θα εκλύουν ένα ασυνήθιστο μείγμα οσμών που δεν συναντώνται συνήθως στα άνθη και οι οσμές αυτέ θα συμπίπτουν με αυτές που εκλύει μια μέλισσα που πεθαίνει.
Και πράγματι, οι πιο συνηθισμένοι επισκέπτες των λουλουδιών της είναι τα κλεπτοπαρασιτικά δίπτερα της Desmometopa. Μέσα σε πειραματικά άνθη βρέθηκαν κυρίως θηλυκά έντομα ενισχύοντας τη θεωρία ότι τα άνθη μιμούνται ένα άρωμα που οι ‘κυρίες’ δεν μπορούν να αντισταθούν. Και το 60% των αρωμάτων που εκλύονται από τα άνθη της Ceropegia μοιάζουν με αυτό που εκλύεται από τα υποείδη των Ευρωπαϊκών μελισσών και αυτών της Νότιας Αφρικής όταν πειραματικά τέθηκαν υπό συνθήκες απειλής. Επίσης οι οσμές που εκλύονταν από τις μέλισσες ήταν πολύ μεταβλητές και τα άνθη της Ceropegia αντέγραφαν ακόμα και αυτό, μεταβάλλοντας σημαντικά τα δικά τους αρώματα.
Ο συνδυασμός των ενώσεων που απελευθερώνουν τα άνθη της Ceropegia δεν εκπέμπεται από κανένα άλλο άνθος φυτού στον κόσμο και από κανένα άλλο έντομο παρά μόνο από τη συγκεκριμένη μέλισσα.